CZTERY ŻYWIOŁY W ARCHITEKTURZE

CZTERY ŻYWIOŁY W ARCHITEKTURZE
Friday, 18-10-2024, 09:11

Dzieje architektury są w dużej mierze efektem oddziaływania środowiska naturalnego, a więc żywiołów, które uważano za przejaw sił nadnaturalnych. Do epoki oświecenia w formach architektonicznych zaznaczała się jeszcze ich kultowa geneza związana z ideami harmonijnej równowagi żywiołów jako gwarancji stabilnego świata. Natomiast architekturę i urbanistykę nowej cywilizacji przemysłowej cechuje  desakralizacja, zachwianie  harmonii żywiołów i estetyka pozbawiona swoich żywiołowych uwarunkowań.

ŻYWIOŁ OGNIA

Miejsce przy ognisku łączy się z atmosferą ciepła, światła, domu. U starożytnych Greków to właśnie ognisko tworzyło dom. Ujarzmienie oczyszczającego ognia uważano za kryterium człowieczeństwa. Słońce było  źródłem  tego żywiołu.

Wzorzec kopuły- obraz nieba i świata, z symboliką górnego snopu światła, BOSKIEGO OKA, realizowany był w wielu budowlach, głównie sakralnych: rzymski Panteon, Hala Stulecia we Wrocławiu.

ŻYWIOŁ WODY

Istotę ludzką woda fascynuje z wielu powodów. Gasi bowiem pragnienie, ale bywa też zagrożeniem, śmiertelną topielą i niszczącym żywiołem.

Związki osad i budowli  z wodą są trwałe i charakteryzują prawie wszystkie kultury świata. 

ŻYWIOŁ POWIETRZA

Inspiracji żywiołem powietrza zawdzięczamy dzieła architektury nawiązujące do muzyki. Inne budowle napędzane energią wiatru, a przeniesione z terenów Persji, to młyny, które pozostały w krajobrazie najczęściej już jako zabytki kultury materialnej. Do XIX wieku taką mobilną architekturą, oderwaną od stałego lądu- były żaglowce dumnie przemierzające oceany. Często w architekturze współczesnej motywem są  też czerpnie powietrza, wentylatory, nawiewniki.

ŻYWIOŁ ZIEMI

Ziemia pozostaje czarnym żywiołem, pierwszym miejscem kultu, nieprzeniknionym i w prehistorii, i w  starożytnych podaniach. 

Pochodną żywiołu ziemi jest forma krajobrazu, rzeźba terenu, którą od zarania ludzkiej cywilizacji wykorzystywano do celów obronnych. Fortyfikacje czasem gruntownie zmieniały krajobraz (pruska twierdza w Kłodzku, w Srebrnej Górze).

Wystawę można oglądać w holu Biblioteki Głównej w Rynku do końca grudnia. Serdecznie zapraszamy.